Wydanie polecenia w Linuksie oznacza wpisanie jego nazwy w linii poleceń konsoli albo terminala i naciśnięcia
]Enter]. Polecenia mogą składać się z wielu słów - niektóre wymagają parametrów modyfikujących sposób ich działania oraz/lub nazw plików mówiących danemu poleceniu, którymi danymi ma się zająć. Polecenia Linuksowe rozróżniają wielkość liter i przeważnie pisane są małymi literami.
Historia poleceń
Powłoka bash pamięta ostatnio wprowadzone polecenia, możesz je łatwo przywołać używając klawiszy
strzałek do góry i do dołu.Naciśnięcie
strzałki do góry wyświetli ostatnio wprowadzone polecenie, naciśnięcie
strzałki na dół wyświetli poprzednie polecenie.
Jeżeli nie lubisz stukać na klawiaturze to klawisz Tab uzupełni ci polecenie po napisaniu tylko kilku liter początkowych.
Poruszanie się w strukturze katalogów
Możesz przechodzić z jednego katalogu do drugiego używając polecenia
cd
janek@linux-fay4:~> cd Obrazy
janek@linux-fay4:~/Obrazy>
Powrót do poprzedniego katalogu cd -
janek@linux-fay4:~/Obrazy> cd -
/home/janek
janek@linux-fay4:~>
Przejście do katalogu o jeden poziom wyżej cd ..
janek@linux-fay4:~/Obrazy> cd ..
janek@linux-fay4:~>
Przeglądanie plików
Polecenie
ls wypisuje nazwy plików w danym katalogu.
ls - wypisuje pliki w aktualnym katalogu:
janek@linux-fay4:~> ls
bin Dokumenty logs Obrazy Pobrane Publiczny Radio Samba Test
Desktop JSkat Muzyka PDF public_html Pulpit RPM Szablony Wideo
janek@linux-fay4:~>
ls Dokumenty - wypisuje pliki w katalogu Dokumenty przy zastosowaniu względnej adresacji:
janek@linux-fay4:~> ls Dokumenty
adresy.ldif C:\nppdf32Log\debuglog.txt convertppm~ Klucz odzyskiwania - Firefox.html
bookmarks.html convertppm Google.ics sygnaturka
ls /home/janek/ - wypisuje pliku w katalogu domowym przy zastosowaniu pełnej adresacji:
janek@linux-fay4:~> ls /home/janek/
bin Dokumenty logs Obrazy Pobrane Publiczny Radio Samba Test
Desktop JSkat Muzyka PDF public_html Pulpit RPM Szablony Wideo
Najczęściej używane parametry polecenia ls:
a - wypisz wszystkie pliki razem z ukrytymi
l - wypisz dane o pliku
F - dopisz ukośnik po nawach katalogów, gwiazdkę po nazwach plików. wykonywalnych i znak @ po nazwach plików powiązanych.
t - sortuj listę według daty ostatniej modyfikacji pliku.
np:
janek@linux-fay4:~> ls -F
bin/ Dokumenty/ logs/ Obrazy/ Pobrane/ Publiczny/ Radio/ Samba/ Test/
Desktop/ JSkat/ Muzyka/ PDF/ public_html/ Pulpit/ RPM/ Szablony/ Wideo/
Wyświetlanie zawartości pliku
Do przeglądania zawartości pliku w Linuksie służą polecenia
cat,
more,
less.
janek@linux-fay4:~/Dokumenty> cat sygnaturka
Jan Litwiński
http://netsjanek.blogspot.com/
Linux is like a wigwam no gates
no windows but apache insidejanek@linux-fay4:~/Dokumenty>
Cat wyrzuca zawartość pliku na ekran, jeżeli w pliku znajduje się wiecej danych niż można naraz wyświetlić, to jego zawartośc przeleci z szybkością światła nie dając czasu na przeczytanie czegokolwiek.
Problem ten rozwiązują polecenia
more i
less.
Polecenie more przerywa wyświetlanie tekstu po wypełnieniu ekranu i czeka na naciśnięcie spacji, po czym wypisuje kolejny ekran. Naciśnięcie
Ctrl-C (Ctrl + c) przerywa wyświetlanie pliku. podobnie działa polecenie
less, z tą różnicą, że w
less można przeglądać ekrany do przodu i do tyłu
Operacje na plikach
Kopiowanie plików
janek@linux-fay4:~> cp test Dokumenty
janek@linux-fay4:~> cp test test.bak
Pierwsze polecenie kopiuje plik test do katalogu Dokumenty w bieżącym katalogu. Drugie tworzy plik zapasowy test.bak w bieżącym katalogu, który jest identyczny z plikiem test.
Należy zwrócić szczególną uwagę przy kopiowaniu plików bo przy kopiowaniu plików o nazwie pokrywającej się z docelową plik zostanie zamazany bez ostrzeżenia. Można to rozwiązac stosując opcję
i
janek@linux-fay4:~> cp -i test Dokumenty/
cp: zamazać `Dokumenty/test'?
Zmiana nazw plików
Jeżeli chcesz zmienić nazwę pliku lu przenieść go do innego katalogu użyj polecenia
mv. Jeżeli przenosisz plik do innego katalogu plik źródłowy zostanie skasowany.
janek@linux-fay4:~> mv test test1
janek@linux-fay4:~> mv test Dokumenty
Pierwsze polecenie zmieni nazwę pliku test na test1, podczas gdy drugie przeniesie plik test do katalogu Dokumenty.
Tworzenie plików
Do tworzenia nowych pustych plików służy polecenie
touch.
janek@linux-fay4:~> touch nowy.plik
Spowoduje to utworzenie pustego pliku nowy.plik.
Do tworzenia nowego pliku zawierającego jedną linijkę tekstu służy polecenie
echo.
janek@linux-fay4:~> echo "Jutro spotkanie"> spotkanie
Spowoduje to utworzenie pliku spotkanie zawierającego podany tekst. Polecenie
echo zazwyczaj wypisuje dany tekst na ekranie, lecz w tym przypadku skierowaliśmy strumień wyjścia do pliku.
Jeżeli chcesz utworzyć nowy plik zawierający wiele linijek wykorzystaj polecenie
cat.
janek@linux-fay4:~> cat>lokomotywa
Stoi na stacji lokomotywa
Ciezka ....
Ctrl-C
Pierwsza linijka informuje jak nazwać plik, Następujące wiersze są jego zawartością, naciśnięcie
Ctrl-C powie systemowi że zakończyliśmy pracę, wtedy polecenie
cat zapisze cały tekst do wyznaczonego pliku.
Kasowanie plików
Polecenie
rm kasuje dany plik bezpowrotnie , jeżeli masz odpowiednie uprawnienia.Upewnij się zatem czy naprawdę chcesz usunąć plik, ponieważ raz skasowany już do Ciebie nie powróci.
janek@linux-fay4:~> rm test
Usunie plik test w bieżącym katalogu. Jeżeli chcesz aby system poprosił Cię o potwierdzenie użyj parametru
-i
janek@linux-fay4:~> rm -i test
rm: usunąć pusty zwykły plik `test'?
Tworzenie katalogów
Jeżeli posiadasz grupę powiązanych ze sobą plików porozrzucanych po katalogu osobistym warto utworzyć dla nich osobny katalog. Służy do tego Polecenie
mkdir.
janek@linux-fay4:~> mkdir Test
Tworzy podkatalog Test w katalogu bieżącym.
Kasowanie katalogów
Do usuwania katalogów służy polecenie
rmdir, jednak katalog musi być pusty, dlatego naipierw usuń wszystkie pliki w katalogu
janek@linux-fay4:~> rmdir Test
Zostanie usunięty pusty katalog Test
Można jednak usunąć cały katalog jednym poleceniem
rm -r
janek@linux-fay4:~> rm -r Test
Zostanie usunięty katalog Test wraz z jego całą zawartością.
Nie należy tego próbować!!!
#rm -rf /
Wydanie tego polecenia z konta administracyjnego root spowoduje wymazanie całego systemu plików.
Po pomoc zwróć się do podręcznika pomocy man
Nawet jeśli pamiętasz które polecenie spełnia daną funkcję, tonie jesteś w stanie zapamiętać wszystkich parametrów. Z pomocą przychodzi man.
man passwd
passwd(1) passwd(1)
NAME
passwd - change user password
SYNOPSIS
passwd [-f|-g|-s|-k[-q]] [name]
passwd [-D binddn][-n min][-x max][-w warn][-i inact] account
passwd [-D binddn] {-l|-u|-d|-S[-a]|-e} name
passwd --bioapi [account]
passwd --stdin [account]
DESCRIPTION
passwd changes passwords for user and group accounts. While an administrator may
change the password for any account or group, a normal user is only allowed to change
the password for their own account. passwd also changes account information, such as
the full name of the user, their login shell, password expiry dates and intervals or
disable an account.
Do zmiany hasła użytkownika służy polecenie
passwd.
passwd - zmienia własne hasło
passwd heniek - zmienia hasło użytkownika heniek
passwd -d heniek - kasuje hasło użytkownika heniek
Zmiana użytkowników za pomocą su
Czasami jest konieczność wykonania czynności administracyjnych, dlatego należy z poziomu aktualnego użytkownika przełączyć się na konto root
su -
zostaniesz poproszony o hasło roota, jeżeli je poprawnie wprowadziłeś to znak gotowości zmieni się na
#. Aby powrócić na swoje konto napisz
exit
Powiedz mi kto jest zalogowany
Aby się dowiedzieć jacy użytkownicy są zalogowani w systemie użyj polecenia
who i
w
janek@linux-fay4:~> who
janek :0 2012-09-13 09:40 (console)
janek@linux-fay4:~> w
14:55:30 up 5:15, 1 user, load average: 0,01, 0,05, 0,05
USER TTY LOGIN@ IDLE JCPU PCPU WHAT
janek :0 09:40 ?xdm? 37:05 0.10s /bin/sh /usr/bin/startkde
Jaki dzisiaj dzień?
Aby wypisać aktualną datę i czas uzyj polecenia
date.
janek@linux-fay4:~> date
czw, 13 wrz 2012, 14:59:32 CEST
Czy jest tu echo?
Polecenie
echo wyświetla podany tekst na ekranie, co jest pożyteczne przy pisaniu skryptów.
janek@linux-fay4:~> echo $PATH
/home/janek/bin:/usr/local/bin:/usr/bin:/bin:/usr/bin/X11:/usr/X11R6/bin:/usr/games:/opt/kde3/bin:/usr/lib/jvm/jre/bin
Łączenie plików za pomocą cat
Polecenie
cat nie tylko służy do przeglądania zawartości pliku, ale przede wszystkim do łączenia plików,Polecenie cat bierze podane pliki, zbija je w jedną całość, a następnie wysyła plik wynikowy na standardowe urządzenie wyjścia (monitor), nie modyfikując żadnego z podanych plików
janek@linux-fay4:~/Dokumenty> cat lokomotywa sygnaturka
Stoi na stacji lokomotywa
Jan Litwiński
http://netsjanek.blogspot.com/
Linux is like a wigwam no gates
no windows but apache inside
Tutaj cat łączy pliki lokomotywa i sygnaturka i wyświetla je na ekranie.
janek@linux-fay4:~/Dokumenty> cat lokomotywa sygnaturka>nowy.plik
Tutaj cat łączy pliki lokomotywa i sygnaturka i zapisuje je w nowym pliku nowy.plik
Szukaj plików poprzez find
Drzewiasta struktura linuksowego systemu plików świetnie sprawdza się w utrzymywaniu porządku wśród danych, lecz wielka ilość katalogów i podkatalogów utrudnia znalezienie odpowiedniego pliku. Z pomocą przychodzi polecenie
find.
janek@linux-fay4:~> find /usr/bin -name sopcast* -print
/usr/bin/sopcast-player
Polecenie to mówi find, że ma zacząć poszukiwanie w /usr/bin o nazwie zaczynającej się na sopcast, a następnie wyświetlić pełną nazwę każdego znalezionego pliku. Więcej w man find.
Wiązanie plików ze sobą
Polecenie
ln pozwala na twarde i symboliczne powiązania wybranego pliku na dysku z nową nazwą.
Powiązanie twarde tworzy kopię pliku, które zmieniać się będzie wraz z modyfikacją oryginału. Dowiązanie trwałe pozwala dwóm różnym użytkownikom na dzielenie tego samego pliku.
janek@linux-fay4:~> ln /home/janek/Dokumenty/lokomotywa mojalokomotywa
Polecenie to dowiązuje twardo plik /home/janek/Dokumenty/lokomotywado pliku mojalokomotywa w bieżącym katalogu. Na dysku nadal istnieje jedna fizyczna kopia pliku lokomotywa, jednak jest teraz dostep także z mojalokomotywa. Modyfikując jeden plik drugi automatycznie się uaktualnia.
Powiązania symboliczne
Dowiązania symboliczne działają tak samo jak twarde, lecz mają szersze zastosowanie. Ca pomocą powiązania symbolicznego można utworzyć dowiązanie z katalogiem i plikiem znajdującym się na innej partycji lub dysku sieciowym.
janek@linux-fay4:~> ln -s lokomotywa nowalokomotywa
Polecenie to stworzy dowiązanie symboliczne nowalokomotywa do pliku lokomotywa.
Jeszcze raz o find
Polecenie find lokalizuje pliki na wiele różnych sposobów. Pomaga znaleźć pliki spełniające pewne kryteria jak nazwa, rozmiar, data modyfikacji czy typ.
janek@linux-fay4:~/Dokumenty> find . -size +20k -ls
5116001 240 -rw-r--r-- 1 janek users 244313 wrz 12 19:51 ./bookmarks.html
5111941 56 -rw-r--r-- 1 janek users 55939 gru 4 2011 ./Google.ics
Polecenie to wyszukuje pliki większe niż 20k w bieżącym katalogu i je listuje.Więcej w man find.
Wypisywanie procesów
W Linuksie każdy proces jest idntyfikowany przez tzw PID (numer procesu). Aby dowiedzieć sie jakie procesy są aktualnie aktywne wydaj polecenie ps -f
janek@linux-fay4:~/Dokumenty> ps -f
UID PID PPID C STIME TTY TIME CMD
janek 2315 2313 0 09:42 pts/1 00:00:00 /bin/bash
janek 11772 2315 0 18:38 pts/1 00:00:00 ps -f
Aby się dowiedziec jaki PID ma firefox:
janek@linux-fay4:~> ps -e|grep firefox
7422 ? 00:21:00 firefox
Zatrzymywanie procesów
Jeżeli jakiś proces (program) zachowuje się nieładnie i nie chce się zamknąć to z pomocą przychodzi polecenie kill. Najpierw wykonujemy polecenie
ps
janek@linux-fay4:~> ps -e|grep firefox
7422 ? 00:21:00 firefox
Następnie polecenie
kill, które zamkjnie firefox
janek@linux-fay4:~> kill 7422
Jeżeli z jakiś powodów program nie chce się zamknąć to wydaj polecenie kill z opcją -9, które mówi "giń nędzniku bezpowrotnie"
janek@linux-fay4:~> kill -9 7422
Polecenie top
wyświetla w czasie rzeczywistym podgląd uruchomionych procesów, dostarczając takich informacji jak PID, %CPU, %MEM itd
janek@linux-fay4:~> top
top - 20:20:13 up 10:40, 1 user, load average: 0.63, 0.37, 0.26
Tasks: 208 total, 1 running, 207 sleeping, 0 stopped, 0 zombie
Cpu(s): 4.7%us, 2.2%sy, 0.0%ni, 92.0%id, 1.2%wa, 0.0%hi, 0.0%si, 0.0%st
Mem: 2004792k total, 1818212k used, 186580k free, 41948k buffers
Swap: 2098172k total, 50444k used, 2047728k free, 602516k cached
PID USER PR NI VIRT RES SHR S %CPU %MEM TIME+ COMMAND
1869 janek 20 0 414m 136m 38m S 5 7.0 10:38.77 plasma-desktop
1843 janek 20 0 290m 62m 23m S 3 3.2 8:41.63 kwin
1071 root 20 0 119m 40m 24m S 2 2.0 21:04.29 Xorg
2035 janek 20 0 409m 122m 20m S 2 6.3 18:17.60 skype
13456 janek 20 0 2516 1044 744 R 1 0.1 0:00.04 top
2143 janek 20 0 116m 48m 22m S 0 2.5 2:46.75 konversation
2313 janek 20 0 145m 39m 18m S 0 2.0 0:50.17 konsole
7422 janek 20 0 717m 248m 30m S 0 12.7 24:30.77 firefox
1 root 20 0 5192 2152 1528 S 0 0.1 0:01.00 systemd
Polecenie df
Wyświetla wykorzystanie pamięci dyskowej.
j
anek@linux-fay4:~> df
System plików 1K-bl użyte dostępne %uż. zamont. na
rootfs 141248368 21206076 119037792 16% /
devtmpfs 996212 8 996204 1% /dev
tmpfs 1002396 1552 1000844 1% /dev/shm
tmpfs 1002396 724 1001672 1% /run
/dev/sda7 141248368 21206076 119037792 16% /
tmpfs 1002396 0 1002396 0% /sys/fs/cgroup
tmpfs 1002396 724 1001672 1% /var/lock
tmpfs 1002396 724 1001672 1% /var/run
tmpfs 1002396 0 1002396 0% /media
/dev/sda5 31715324 14785912 16929412 47% /windows/D
/dev/sda2 51199148 46213364 4985784 91% /windows/C
Polecenie free
Wyświetla wielkość wolmej i zaiętej pamięci operacyjnej.
janek@linux-fay4:~> free
total used free shared buffers cached
Mem: 2004792 1856660 148132 0 42648 582812
-/+ buffers/cache: 1231200 773592
Swap: 2098172 51960 2046212
